لیست کامل فرهنگ لغت مردم کوچه و بازار فارسی قسمت نهم

چروک-چین و شکن

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟
رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)
رکاب دادن-راهی جایی شدن

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

 

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

 
پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

 

آشغالی(سپور)
دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری
زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

 

از تیپ کسی بودن

خاکروبه-زباله-آشغال
آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

پسکرایه-بخشی از کرایه ی حمل که در مقصد دریافت می شود
باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن
دولاب-گنجه-کمد-قفسه

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

 

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

 

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)
چیز خور-مسموم شده

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن
پیش کنار-بیضه-خایه
ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

 
به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

 

دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز

 

آتشِ بسته-طلا

چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

چراغانی کردن-جشن گرفتن

اطفال باغ(گل‌های تازه)

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

چرک و خون-چرک آلوده به خون
 

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

بالا آوردن-استفراغ کردن

آجر شدن نان(از بین رفتن درآمد)

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است
پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

 

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض
تک و دو-دوندگی-درماندگی
پیش کردن گربه-راندن گربه

 

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

خاکی-فروتن و متواضع

جزاندن-آزار و اذیت کردن

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی
دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

دو کرپا-چمباتمه

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن
دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد
دولت منزل-دولت سرا

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

 

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

 
به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

چپ افتادن با کسی-مخالف شدن با کسی-پیله کردن به کسی

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

 
به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

پاچین-دامن زنانه

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

تاپ و توپ-سر و صدای ضربه-داد و فریاد

 

 
دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

باب-مرسوم-معمول

تُف به دهن-حیرت زده
دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص
جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند
بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد
پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

 

 

 

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند
چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

بد قدم-نامبارک-بد شگون

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

دندان-گاز

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن

تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن
دور تا دور-گرداگرد-اطراف
جگر گوشه-فرزند

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

پخته-با تجربه-دنیا دیده

تب کردن خر-پوشیدن لباس ضخیم در هوای گرم

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا
تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

چیل-آدم بد بیار

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

دلپخت-پختن مغر چیزی

زبان بندان کردن-دهان همه را با ایجاد وحشت بستن و سپس چاپیدن
برادر زن-برادرِ زن هر مرد

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

حاشیه دار-کناره دار
رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

تمام و کمال-کامل-به تمامی

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن
خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

فرسوده و خراب شدن

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی
از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

پیش کردن گربه-راندن گربه

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

بچه ی-اهل ِ
خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

در دار-دارای سرپوش

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

انگشت‌شمار-کم-معدود

دسته جمعی-باهم-گروهی

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

چپ بُر-نوعی اره ی دستی

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

بد تا کردن-بد رفتار کردن-بد معامله کردن

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

دست آموز-تربیت شده-آموخته

خش افتادن-خراش افتادن

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

 

 

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده
جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

چار دستی-قمار چهار نفری

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند
جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

چیز-آلت تناسلی

خط افتادن-خراش افتادن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)
بی وقت-نابهنگام-بی موقع
چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

خود را بستن-پول دار شدن

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن
خونین و مالین-زخمی-خونی شده

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز

دو پا-انسان

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

چیز-آلت تناسلی

 

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد
درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

آبدار-سخت-شدید-سنگین

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی

بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

 

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

حلال زاده-پاک و نجیب

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم
از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)
دله بازی-رفتار آدم دله

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت
خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

 

دستشویی-توالت-مستراح

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

رستم صولت-رستم در حمام

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

دبه کردن-دبه در آوردن

 

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه
دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

داغ دیدن-شاهد مرگ عزیزی شدن

خاکه-خرده ی هر چیزی

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

ته ریش-ریش اندک

ترک بیلمز-آدم نادان

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن
جور کسی را کشیدن-کاری را به جای کسی برای او کردن

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

حرص و جوش-عصبانیت

جوشی شدن-عصبانی شدن

 

 
تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

آکله فرنگی(سیفلیس)