اولین عکاس زن ایرونی، زینت بلوطی تبریزی، عکاسخانه ای به نام “میترا” داشت که بعد از گذشت ۷۰ سال، چراغ عکاسخانه اون به وسیله چهارمین نسل عکاسان این خونواده یعنی، علی تهرانی سرپرستی می شه.
میراث مادربزرگ عکاس این خونواده رو علی تهرانی به همراه مادر عکاسش، زهره یزدیان و پدرش، داریوش تهرانی مراقبت می کنن. با ایستادن در جلوی درب ورودی عکاسی، مشاهده کهولت و گرد و غبار ساختمون، خبر از ادامه روند عکاسی در مکان قبلی رو داره، گویی زمان ثابت و بی حرکت مونده باشه. در وردی آتلیه، پله های پیچ و تاب خورده ای دیده میشه که چوبای نویی به دیواره های اون کوبیده شده و تا طبقه بالا بینده رو همراهی می کنه.
شاسیای آویزون شده روی دیوار با بازسازی جدی اونا، حالت خاصی رو موقع عبور از این پیچ و تابا به وجود می آورد. علی تهرانی با مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی، از روزهایی که عکاسخانه میترا پشت سر گذاشته سخن میگه و گویی که این عکاسخانه در طرح تخریب هم قرار داره.
وصیت مادربزرگ
چیزی که علی تهرانی رو در نهمین سالگرد درگذشت مادربزرگش تشویق به گشایش دوباره عکاسخانه اون کرد، یادآوری لحظات آخر زندگی مادربزرگ بود که پیشنهاد به روشن نگه داشتن چراغ عکاسخانه کرده بود. تهرانی میگه: ” اینجا رو از عمویم اجاره کردم تا چراغ عکاسخانه مادریزرگ روشن بمونه.”
تهرانی از نظم و تربیت آرشو عکسا و تعدد مشتریان خصوصا قدیمی سخن میگه. فرزندان خیلی از این مشتریایی قدیمی، از بیرون مرز کشور برمی گردن و سراغ عکسای قدیمی پدران و مادرانشون رو می گیرن و بیان می داره که نگاتیوهای قدیمی که در واقع شیشه هستن، هنوزم خوب حفظ شدن.
جا به جایی مکان احتمالی
تهرانی در مورد احتمال جا به جایی مکان عکاسخانه، با تاکیید بر قدمت ساختمون که خود به عنوان ساختمانی که اولین زن ایرونی در اونجا عکاسخانه داشته مهمه، خبر میده. از انجا که ساختمون دور و بر این بنا هم تخریب و دوباره ساخته شدن، عقیده داره که در صورت زور، همه لوازم موجود در عکاسخانه فعلی رو به محل دیگری منتقل می کنه و اینجور میگه: “همه اون چیزی که میراث مادربزرگه و از سالای دور با عشق حفظ کرده رو با خودم به مکان دیگری می برم.”
به چه دلیل مجوز عکاسخانه واسه اولین بار به این زن داده شد؟
داریوش تهرانی ۶۰ ساله از ماجرای گرفتن مجوز عکاسخانه به نام مادرش میگه، در دوران کودکی اش به همراه پدر و مادر عکاسی می کرد.
در اون زمان، که گرفتن عکس در مراسم عروسی عادی شده بود، خیلی از خونواده ها به دلیل تعصبات مذهبی، اجازه ورود عکاس مرد به مراسم شون رو نمی دادن پس، اون به همراه مادرش در مراسم حضور پیدا می کرد و در اون زمان، خانوم عکاس دیگری تو تهران نبود. به خاطر همین آوازه عکاسی مادر در سراسر شهر از نیاوران تا شهرری، پیچیده بود. و اما چه شد که اولین مجوز به مادرش داده شد؟ علی تهرانی میگه که بابابزرگ و مادربزرگش هر دو عکاس بودن و در دربار احمد شاه مشغول به کار بودن، وقتی که بابابزرگ، همراه ارتش رضاخان واسه عکاسی رهسپار شده بود، مادرش ۱۳ ساله بود و پدرش مجوز عکاسی رو واسه اون گرفت پس اولین مجوز عکاسی یه زن در ایران در سال ۱۳۲۴ به اون داده شد.
داریوش تهرانی که خاطرات خیلی از همراهی مادر در عکاسی داره از عزت و احترام عکاسان میگه که بعد از مراسم، کیفای دوربین اونا رو پر از میوه و شیرین یمی کردن. اون زمان که عکاسی از مراسمی چون عروسی تازه باب شده بوده، عروسا و دامادها ذوق و شوق زیادی واسه رفتن به عکاسخانه داشتن و در خیلی از مواقع عکاسان رو با ماشین به محلای مراسم می بردن و بر می گرداندند . داریوش تهرانی از یکی از خاطراتش میگه که مادرش از مراسم یه عروسی عکس ورداری کرده بود و پدرش حلقه ها رو برده بود تا ظاهر کنه اما به دلیل قرار گرفتن حلقه ها در برابر نور، همه عکسا از بین رفتن و وقتی که عروس و داماد واسه گرفتن عکس هاشون به عکاسخانه مراجعه می کنن ۲۰ تومن ودیعه های رو که از پیش پرداخته بودن رو پس می گیرن و می رن. اون از اینجور اتفاقات تلخ و رقت انگیز هم میگه.
عکس افراد مشهور در آتلیه خونواده تهرانی
انگار جهان پهلوان تختی هم در این عکاسخانه عکسای خصوصی داشته که مرحوم علی حاتمی واسه ساخت فیلمی با نام این پهلوان از اونا استفاده کرده. علی جباری فوتبالیست، مصطفی تاجیک، قهرمون المپیک، و هنرمندانی چون مرضیه برومند هم از مشتریان عکاسخانه خانوم تبریزی بودن. عکسایی از رجال سیاسی هم در میون این عکسا دیده می شه.
عروس خونواده و مجموعه عکسش
زهره ایزدیان, مادر علی تهرانی، از ۱۱ هزار مراسم عروسی، عکاسی کرده. اونم این روزا در عکاسخانه مادر همسرش، مشغول عکاسیه. ایشون فارغ التحصیل رشته عکاسیه و میگه که علاوه بر عکاسی آتلیه ای، از مناظر طبیعی هم عکس ورداری می کنه اون اشاره میکنه چیزی که اونو تشویق به عکاسی می کنه، مجموعه عکسای قدیمی و مرور این مجموعه با مادر همسرش بود، اونا خیلی از روزا کنار هم می نشستن و عکسا و خاطرات اونا رو زنده نگه می داشتن. زینت بانو، در سال ۱۳۶۱ به دلیل ضعف در بینایی خود رو بازنشسته می کنه و عکاسخانه رو به عروس و پسرش واگذار می کنه.
کار اصلی ایزدیان، بازسازی شیشه های نگاتیو قدیمیه. مهم‌ترین‌کاری که زهره در این مجموعه انجام می‌دهد بازسازی شیشه‌های نگاتیو قدیمی و طبقه بندی اونا واسه دسترسی سریع تره. تا قبل از سال ۱۳۵۰، شماره گذاری عکسا صورت نمی پذیرفته و فقط براساس سال، اونا رو از هم تفکیک می کردن اما از بعد از سال ۱۳۵۰، حدود ۱۱ هزار عروسی تو تهران در این آتلیه عکس ورداری شده.
